D vitamini, bağışıklık sisteminin fonksiyonel bir şekilde çalışması, hücre gelişimi, kemik gelişimi ve iltihaplı hastalıklarla mücadele etmek için D vitamininin önemi büyüktür. D vitamini diğer vitaminlere nazaran besinlerde çok az bulunur. D vitamini eksikliği, saç dökülmesi, kanser riskinin azalması, bağışıklık sisteminin zayıflaması, geç uzayan saçlar, kas ve kemiklerde zayıflık gibi pek çok sıkıntıya yol açar. Çok fazla D vitamini alımı ise kalp krizi olasılığını arttırır ve böbreklerde taş oluşumuna yol açabilir. D vitamini yağda çözünme özelliği olan vitaminlerdendir.
D vitamini eksikliği riski olan gruplar
Yaşlılar: Yaşlılarda vücut güneş ışınları ile D vitamini üretme özelliğini yitirebilir. Bu nedenle belli bir yaştan sonra doktora danışarak D vitamini takviyesi alınması gerekebilir.
Güneşe çıkmayan ve bebek emziren anneler: Anne sütünde bulunan D vitamini oranı annenin D vitamini seviyesine bağlı olarak değişir. Anne sütünde yer alan D vitamini bebeğin D vitamini ihtiyacını tam anlamı ile karşılayamaz. Bu nedenle bebeğin D vitamini ihtiyacını gidermek için bebeğin belli aralıklarda güneşe çıkarılması gerekir.
Koyu cilt: Deride yer alan ve cilde rengini veren melanin adlı madde D vitamini üretimini azaltabilir.
Bazı ilaçlar: Kolesterol düşürücü ilaçlar, zayıflamak için kullanılan ilaçlar, epilepsi ilaçları gibi bazı ilaçlar vücutta kalsiyum emilimini ve D vitamini üretimini azaltabilir.
Yağ emme sorunu olan kişiler: Vücutta yağ emilimi ile alakalı sorun yaşayan ve yağ oranı düşük bir beslenme programı ile beslenen kişilerde D vitamini eksikliğine rastlanabilir. D vitamini yağda çözünme özelliğine sahip olduğu için eksiklik yaşamamak için vücutta belli miktarlarda yağ bulunması gerekir.
D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
D vitamini eksikliği nedeniyle yaşanan belirtiler başlangıçta fark edilmeyebilir. Yorgunluk ve genel vücut ağrısı D vitamini eksikliğinde görülen en sık belirtilerdir.
Bebeklerde D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
D vitamini eksikliği yaşayan bebeklerde kas krampları, gece nöbetleri ve nefes almak da güçlük gibi belirtiler görülebilir. Bu şikâyetler kalsiyumun daima düşük seyretmesi ile alakalıdır. D vitamini eksikliği yaşayan bebeklerin kafatası oldukça yumuşak bir kemik yapısına sahip olur. Kemiklerde eğrilik, kas güçsüzlüğü görülebilir. Diğer belirtiler;
- Büyüme güçlüğü, geç yürüme
- Dişlerin geç çıkması ve süt dişlerde gelişim bozukluğu
- Sinirlilik
- Enfeksiyon kapma riskinde artış
- Nefes almakta güçlük çekme
Yetişkinlerde D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
- Nedensiz devamlı yorgunluk hissi
- Kemik yumuşaması, ağrı ve acı
- Kaslarda zayıflık, merdiven çıkmakta güçlük
D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar
Osteoporoz: Kemiklerde yaşanan mineral azlığı kemik metabolizmasının bozulması ve kırılganlığın artmasına yol açar. Bu durum daha çok 40 yaşını aşmış kadınlarda ortaya çıkabileceği gibi henüz erken yaşlarda da oluşum gösterebilir. Hastalık genetik olarak gelişebilir. Bu hastalıkların önüne geçebilmek için tek yapılması gereken doktora başvurularak D vitamini takviyesi kullanmaktır.
Diş çürükleri: D vitamini eksikliği diş ve dişetlerini olumsuz yönde etkileyebilir. Dişler hem sindirim sistemi hem de görsel anlamda bütünlük sağlayan yapılardır. D vitamini eksikliği diş çürüğü ve dişetlerinde çekilmeye yol açar.
Raşitizm: Daha çok 6-12 aylık bebeklerde rastlanılan bir hastalık türüdür. D vitamini eksikliği ya da vücutta D vitamini emilimi olmaması bu hastalığa yol açabilir. Bebekte kol ve bacaklarda şekil bozukluğu meydana gelir. Bebeklerde bu sorunların önüne geçebilmek için bebeğin yeterince güneş görmesi, anne sütü alması gerekir.
Osteomalazi: Raşitim hastalığının yetişkinlerde görülme şeklidir. Kas zayıflığı, kemik kırılganlığı ve yorgunluk ile kendini belli eder. Hastalıktan korunmak için bol güneşlenmek ve D vitamini takviyesi almak gerekir.
D vitamini fazlalığında neler yaşanır?
- D vitamini fazlalığı kemik sağlığı için zararlıdır. Aşırı D vitamini alan kadınlarda kemikler daha kırılgan olur.
- Bebeklerde aşırı D vitamini zekâ ve bedensel geriliğe yol açabilir. Çocuklarda boy kısalığına neden olabilir.
- Aşırı D vitamini zehirlenmeye neden olabilir.
- Kusma, mide bulantısı ve iştahsızlığa yol açabilir.
D vitamini nelerde bulunur?
Balıklar: Bazı balık türleri D vitamini bakımından zengin içeriğe sahiptir. Yağlı derin deniz balıkları D vitamini bakımından daha zengindir. Ton, somon, uskumru ve istiridye gibi deniz ürünlerini bolca tüketerek D vitamini ihtiyacı karşılanabilir.
Tofu ve soya sütü: Tofu ve soya sütü D vitamini bakımından oldukça iyi bir kaynaktır. 100 gr soya sütü günlük D vitamini ihtiyacının yaklaşık yarısını karşılar.
Yumurta: Günlük bir tane yumurta tüketerek günlük D vitamini ihtiyacının yaklaşık %4'ü karşılanabilir.
Mantar: Uzmanlar D vitamini ihtiyacını karşılayabilmek için beyaz düğme mantar önermektedir. 100 gr pişmiş düğme mantar günlük D vitamini ihtiyacının yaklaşık %7'sini karşılayacak özelliktedir.
Patates: Patates yine D vitamini bakımından iyi kaynaklardan biridir. Haşlanmış, püre haline getirilmiş patatesin içine yağlı süt eklenerek tüketilirse günlük D vitamini ihtiyacının %1'ini karşılar.
Uyarılar: Güneş ışınları ile D vitamini eksikliği tam olarak kapatılamaz. Gıdalar yolu ile de aşırı alınan D vitamini kilo kaybı, çarpıntı, aritmi, böbrek taşı ve kalp krizi olasılığını arttırabilir. D vitamini bakımından zengin içeriğe sahip olan gıdalar aynı zamanda yüksek oranda kolesterol içerdiğinden tüketiminde çok dikkatli olunmalıdır.
